Tag: risklər

Posted on

Kənarstan və Ortastan – ətrafı ikiyə bölən 2 “ölkə”

N.Taleb-in Qara Qu (Black Swan) kitabında maraqlı və ətraf mühitimizi anlamaqda, düzgün qərarlar verməkdə kömək ola biləcək bir konsepsiya var – o kitabı oxumayanlar üçün də bu iki anlayış ayrıca anlaşıla bilər deyə, kiçik bir yazı şəklində təsvir etməyə çalışacam.

Deməli, Taleb zaman-zaman müşahidələr aparıb və nəticəyə gəlib ki, bizi əhatə edən davranış modellərini şərti olaraq iki alt-dünyaya bölmək olar: Mediocristan və Extremistan – təxmini tərcümə etsək, Ortastan və Kənarstan.

Ortastan – komfortlu, riskin az olduğu, təxmin edilə bilən dünya.

Kənarstan – təxmin edilə bilməyən, təlatümlü, yüksək riskli dünya.

Həyatda hər gün qərarlar verməli oluruq, ciddi və ya az əhəmiyyətli, fərq etməz. Hər verilən qərar isə özündə müəyyən qədər risk daşıyır.

Continue reading “Kənarstan və Ortastan – ətrafı ikiyə bölən 2 “ölkə””
Posted on

Böyük ədədlər, kiçik insanlar və risklər

Bu bloq yazımda vahid bir mövzu yoxdur, bu konsepti ilk dəfədir sınayıram, ola bilər ki, gələcəkdə də bu tip zəncirvari mövzulu yazılar yazım.
 

Ehtimal azdır, mənə heç nə olmaz. 

Hər bir insan üçün onun qarşılaşacağı fərdi risklər və pis sonluğun baş vermə ehtimalları önəm daşıyır, bəlli məsələdir.
Məsələn bir göl yaxınına gedib çimmək istədikdə bizə desələr ki, burada son bir ildə çimən 100 nəfərin 50-si boğulub, bu 1/2 ehtimallı yüksək risk daşıyır və ifrat macərapərəstlər xaric hər birimiz bu riski qiymətləndirərək orada çimməkdən vaz keçmiş oluruq. 
Amma məsələn bu 56 insan da bilirdi ki, hər il bayramda milyonlarla insan şəhərdən çıxıb öz yurduna gedir deyə nəqliyyatda böyük yüklənmə olur, qəzaların sayı dəfələrlə artır və ölü sayı da çoxalır.