E-Haci.net

Dekabr 31, 2022Dekabr 31, 2022

Bütün zamanların ən yaxşı futbolçusunu tapmaq

Son iki həftədə futbol dünyasında iki böyük hadisə baş verdi.

Dünya çempionatı başa çatdı, Argentina çempion oldu, bütün zamanların ən yaxşı futbolçularından biri sayılan Messi yeganə çatışmayan böyük titulunu – dünya kubokunu da əldə etdi.
Futbolun Kralı hesab edilən Pele dünyasını dəyişdi.

Bu iki hadisəni birləşdirən bir məsələ haqqında danışmaq istəyirəm. Hansı ki, tək futbola yox, bir çox idman-rəqabət sahələrinə aid edilir.

Bütün zamanların ən yaxşı futbolçusu kimdir və necə hesablanmalıdır?

Şəxsi karyera statistikası, fiziki-texniki parametrlər, liderlik bacarıqları, yoxsa qazanılan titulların sayı? Və ya bəlkə qarışıq olaraq birgə?

Noyabr 28, 2022Dekabr 5, 2022

Neomaniya – metaverse, web3, crypto və.s.

Qeyd: Bu yazıya metaverse, web3 terminləri trenddə olarkən başlamışdım, heyf ki, 1 ilə yaxındır draft olaraq qalmışdı və tamamlanmamışdı.

Neomaniya – Yeni olan məhsullara, xidmətlərə can atma həvəsi, bağlılıq mənasını verir. Yeni olan nəyinsə həm də qabaqcıl olduğunu zənn etmək. Özlüyündə məntiqi səfsətə belə hesab edilə bilər.
Məlum olan isə odur ki, elmi və texnoloji inkişaf hər gələn yeniliklə yox, daha çox yeni gələnin köhnə orqanizmə adaptasiya olub-olmaması ilə baş verir.

Yəni loru desək, il ərzində 10 texnoloji yenilik təqdim edilir, onun 7-si uğursuzluqla bitir, qalanı isə olduğu şəkildə və ya bir az da dəyişərək qalıcı hala gəlir. Kiçik, amma yoxlanılan, sınaqdan keçən addımlarla irəli gedilir.
Yeri gəlmişkən, elmi tərəqqidə də bu yol eynən belədir. Əvvəllər bu mövzuya yaxın yazım olmuşdu.

Bir yeniliyin qəbul edilməsi mexanizmi sadədir – ilkin formada ortaya atılır, sınanır, bəyənilərsə(tələb görərsə) müəyyən ilkin kütlə tərəfindən istifadə edilir, tələbdən irəli gələn lazımi modifikasiyalar edilir, geniş kütləyə açılır və.s.

Oktyabr 15, 2022Noyabr 8, 2022

Kriptovalyuta mədənçiliyində diqqətimi çəkən etik bir məsələ

Kriptovalyuta xəbərləri oxuyanda arabir toxunulan mövzu var, yəqin ki, sizin də rastınıza çıxıb – dünya üzrə bitcoin mayn etməyə sərf edilən enerji filan ölkənin işlətdiyi toplam enerjinin miqdarını keçdi, bəhmən ölkəni keçdi, son 1 ildə 2 dəfə artdı və.s.
Hər xəbərdə çıxan ölkənin ölçüsü zaman keçdikcə böyüyür. Ən son deyəsən bu ölkə Türkiyə idi.
Yəni dünya üzrə bitcoin mine-a sərf edilən enerji bütün Türkiyənin işlətdiyi enerji qədərmiş.
Nəhəng göstəricidir. İlk baxışdan normal da görünür – yəni hə nə olsun ki, bu boyda sistem işləyirsə, enerji də getməlidir də – Məni isə ilk gündən bu məsələnin etik tərəfi maraqlandırır.

Yanvar 29, 2022Yanvar 29, 2022

Sinqulyarlıq və ya niyə daha Mendeleyev, Bethoven, Nyutonlar yoxdur

Elm elm olalı (Elmi İnqilabdan sonrakı dövr – buna sonda qayıdacam) inqilablarla yox, kiçik addımlarla irəliləyir.
Bizə inqilab kimi təqdim edilən parlaq kəşflər, ixtiralar isə əslində “checkpoint” nöqtələridir, yəni biz qolu qapıya vuran adamı yadımızda saxlayırıq, yüksəldirik, qola qədər verilən pasları çox vaxt görməzdən gəlirik.

Ona görə də çox adam hesab edir ki,

– Eynşteyn dayanacaqda durub, keçən qatara baxarkən və nisbilik nəzəriyyəsini kəşf edib.
– Mendeleyev yuxuda Elementlərin Dövri Cədvəlini görüb səhər oyanıb və dəftərə köçürüb.
– Darvin təkamül nəzəriyyəsini bir səyahət nəticəsindən sıfırdan irəli sürüb və tanıdıb.

Əslində isə bunların heç biri belə olmayıb.

Yanvar 7, 2022Yanvar 7, 2022

Elm və subyektivlik

Elm nə qədər insani qərəz və yanılmalardan arındırılmağa çalışılsa da, burada insan amili hər zaman mövcuddur. Yəni elm obyektiv reallıqdan az və ya çox dərəcədə uzaq olur. Humanitar sahələrdən heç bəhs etmirəm, onların əksərinin ümumiyyətlə elm adlandırılması özü ayrı bir problemdir. 🙂

Texniki elmlər isə ilk baxışdan subyektivliyə yeri olmayan bir bütöv mexanizm kimi görünsə də, əslində orada da problemlər hər zaman olub və olacaq.
Əsas səbəblərdən biri də odur ki, hər bir elm sahəsi davam edən bir prosesdir, kamil və bütöv bir orqanizm deyil – loru desək, heç bir elm bitib başa çatmayıb – elə olsaydı, o halda bitmiş texniki elm yəqin ki ideal sayıla bilərdi. Davam edən proseslərdə isə qüsurların olması kiminsə onu düzəldəcəyi tarixə qədər qaçılmazdır.