Category: İşlərim

İnternet dələduzluğun bir çox növləri mövcuddur. İndi onların ən yayğın növlündən-Nigeriya məktublarından yazacam.

1. Pulun xaricə köçürülməsi üçün kömək
Bu tip fırıldaq daha məşhurdur. Əsas mahiyyət budur: Kimsə istifadəçinin emailini guya təsadüfən taparaq ondan kömək istəyir. Məsələn deyir: Mən filan ölkədə olan keçmiş varlı bir məmuram, hazırda sıxıntıdayam, əlimdə olan milyonlarla pulu xarici hesabıma köçürmək üçün əngəllər var, əgər onu sizin hesaba köçürsəm, daha sonra siz də mənim xarici hesabıma köçürsəniz, əməliyyat başa çatar və mən sizə buna görə ümumi pulun 15%-ni(10-50% arası dəyişir vədlər) verəcəm. Məktubda söhbət milyonlarla dollar puldan getdiyindən 15% də kifayət qədər böyük məbləğ edir. Burda da məqsəd eynidir, siz razı olduğunuz halda köçürmə işində “yüngülvari” xərcləri siz ödəməli olursunuz, və sonda məktub göndərən qeyb olur, məlum olur ki ortada milyonlar yox imiş, sadəcə fırıldaqçı imiş, məqsədi də sizin o “yüngülvari xərclərinizi” cibinə qoymaq imiş.

2. Sizin email milyardlarla emailin arasında keçirilimiş İnternet-lotereyada 1 000 000 $ uddu. Təbrik edirik.
Təbii ki internetdə təcrübəsi az olan istifadəçilərin bu emailə inanma ehtimalı mövcuddur. Azərbaycanda dəfələrlə bu tip emaillərə inananlar olub. Emaillə maraqlanan kəs lotereyanın “rəsmi saytına” keçir, saytda olan ciddi atmosfer, qoca dayının imzalı şəkli və.s. istifadəçini tam inandırır. Uzatmayaraq deyim ki, sonuc eynidir. Sizə göndərilən pulun bank transfer haqqı adı ilə, və ya hesabın aktivasiyası adı ilə sizdən 1 milyonun fonunda çox kiçik görünən məsələn 100 $ istəyirlər. İstifadəçi də dərhal ödəməni edir… və lotereya keçirənlərin izi tozu itir. Məqsəd elə həmin 100 $ imiş.

Siyahını uzatmaq da olar: Xaricdə yaşayan qohumun sizə vəsiyətini təqdim etmək istəyən hüquq firması, bank işçisi və.s. adlar altında sizə emaillər gələ bilər.

Odur ki hamı ehtiyatlı olmalıdır. Heç vaxt tanımadığınız adamlardan gələn hər hansı şirnikləndirici emailə inanmayın. Təklif nə qədər cazibədar görünsə də fikir verməyin, emaili MARK AS SPAM edib silin.

Internet Explorer 6-nın istifadəçilərin menyusundan çıxarılması yönündə təbliğat aparılması üçün bir müddət başqa bir bloq da təklif etmişdim ki, hər bir developer saytına İE 6 ilə daxil olan istifadəçinin browser ekranına BROWSER-inin qeyri funksional və təhlükəsiz olması barədə xəbərdarlıq mesajı çıxarsın. Bu təkliflə razılaşanlar da oldu, razılaşmayanlar da.

Amma mən 2009-un sonundan bunu Xaricidil.net saytında həyata keçirmişdim. Google Analytics-in köməyilə İE 6-nın payının azalma tendensiyasına baxaq:(Burada saytda yerləşdirilən xəbərdarlığın rolunun nə dərəcədə olduğunu deyə bilmərəm)

Əvvəlcə ümumən son 6 ay ərzində sayta daxil olan istifadəçilərin browser statistikasına baxaq:

1. İE – 51.04% 2. Opera – 31.19% 3. Firefox – 19.15 %.

Aşağıdakı şəkillərdə İnternet explorer versiyalarının istifadədəki payı göstərilib və qeyd edim ki, bu aylar ərzində sayt istifadəçilərinin İE-den istifadə faizi demək olar ki dəyişməyib – 51% civarı olub.(Yaşıl sektor İE6-ya uyğundur, göy İE7, narıncı İE8. )
Oktyabr 2009.

Noyabr 2009.

Dekabr 2009.

Yanvar 2009.

Internet Explorer 6-nın sayta daxil olmalarda olan pay faizi son 3 ayda 21.50%-dən 18.24%-ə düşüb. Düşmə sürəti aşağı olsa da, hər halda sevindiricidir. Amma bu sürətlə yalnız təqribən 15-16 aya İE6-nın pay faizi 1-2% civarına enəcək.

Aznet istifadəçiləri internetdə yazışarkən Latın qrafikalı Azərbaycan əlifbasından(LQAƏ) daha çox ingilis əlifbası(İƏ) ilə yazırlar, nəticədə Azərbaycan “SMS dili” meydana çıxır. (Men gelirem, en yaxshi, mentiqli dushunce və.s.). Aznetin ümümi mətn bazasının nəhəng olmadığını və istifadəçilər tərəfindən daxil olunan informasiyanın(forum müzakirələri,twitter tweetləri, bloq şərhləri və.s.) əksərinin İƏ-də olduğunu nəzərə alsaq, bu önəmli bir axtarış probleminə gətirib çıxarır. Google Azərbaycan türkcəsini və Azərbaycan “SMS dilini” “bilmədiyindən” məsələn mən “məntiq testləri” axtarıramsa, “mentiq testleri” də axtarmalıyam, çünki məlumatlar ikiyə bölünüb, axtarmasam forumlarda,twitterdə mənə faydalı ola biləcək məlumatdan məhrum oluram. İnternetdən istifadə qabiliyyəti nisbətən zəif olanlar isə axtarış kəlməsini LQAƏ-də yazacaq, heç bir nəticənin olmadığını görüb geri çəkiləcək.

Bu problemin həlli yolları barədə fikrinizi öyrənmək istəyərdim. Hamını LQAƏ-də yazmağa məcbur etmək olmaz, çünki rahatlıq naminə əksəriyyət(o cümlədən mən) ingilis əlifbası işlədir. Nə etməli? Elə bir APİ(by Yahoo or by Google) qurub xüsusi pluginlə “SMS dilindən” milli hərflərə və tərsinə konvertasiya aparmaq çıxış yolu ola bilərmi?

P.S. LQAƏ ilə bağlı problemin əsas səbəbi isə QWERTY klaviaturasındadır, belə ki, populyar hərflər olan ə,ü,ö,ç,ş,ı QWERTY-də çox narahat yerdə yerləşdiyindən LQAƏ-də yazmaq İƏ-də yazmaqdan qat-qat çox enerji tələb edir. AMEA Kibernetika institutunda QWERTY-yə analoq olan klaviatura hazırlanıb və bu bir dissertantın namizədlik dissertasiyası da olub, klaviatura hazırlanarkən müxtəlif sahələrdən olan 10-larla kitabların kontenti analiz edilib, hansı hərfə hansı tezlikdə rast gəlinməsi araşdırırıb və yekunda QWERTY analoqu qurulub, amma onun tətbiqi məsələsi yəqin ki, problemli olacaq, bu dəfə də yeni düzümü öyrənmək çətin olacaq.

Elm/təhsil kateqoriyasına aid saytlarımızdan birinin email statistikası ilə sizləri tanış edirəm, yəqin ki, bu az və ya çox dərəcədə ümumi Aznet reallığına yaxındır. Təxminən 5500 user emailindən istifadə olunub.
<img src=”http://qwe.az/uploads/images/e/c/8/a/143/09a4618b4b.png” >
Mail.ru – 47.3 %Box.az – 12.8 %Yahoo! – 12.5 %Hotmail – 9.4 %Rambler – 6.2 %Gmail – 5.9 %Başqaları – 5.9 %
Göründüyü kimi Mail.ru (inbox,bk,list domenləri də birgə nəzərə alınıb) böyük fərqlə liderlik edir. Statistikanın aparıldığı sayt elm/təhsil kateqoriyasına aiddir. İT istifadəçiləri arasında bəlkə də Gmail lider olar. İT saytlarından biri belə statistika təqdim etsə, maraqlı müqayisə aparmaq olar.

İngiliscə-Azərbaycanca texniki lüğət sistemi – www.en2az.net

Müəlliflər: Elvin Hacı və Fərhad Ələkbərov.