E-Haci.net

Oktyabr 15, 2022Noyabr 8, 2022

Kriptovalyuta mədənçiliyində diqqətimi çəkən etik bir məsələ

Kriptovalyuta xəbərləri oxuyanda arabir toxunulan mövzu var, yəqin ki, sizin də rastınıza çıxıb – dünya üzrə bitcoin mayn etməyə sərf edilən enerji filan ölkənin işlətdiyi toplam enerjinin miqdarını keçdi, bəhmən ölkəni keçdi, son 1 ildə 2 dəfə artdı və.s.
Hər xəbərdə çıxan ölkənin ölçüsü zaman keçdikcə böyüyür. Ən son deyəsən bu ölkə Türkiyə idi.
Yəni dünya üzrə bitcoin mine-a sərf edilən enerji bütün Türkiyənin işlətdiyi enerji qədərmiş.
Nəhəng göstəricidir. İlk baxışdan normal da görünür – yəni hə nə olsun ki, bu boyda sistem işləyirsə, enerji də getməlidir də – Məni isə ilk gündən bu məsələnin etik tərəfi maraqlandırır.

Yanvar 29, 2022Yanvar 29, 2022

Sinqulyarlıq və ya niyə daha Mendeleyev, Bethoven, Nyutonlar yoxdur

Elm elm olalı (Elmi İnqilabdan sonrakı dövr – buna sonda qayıdacam) inqilablarla yox, kiçik addımlarla irəliləyir.
Bizə inqilab kimi təqdim edilən parlaq kəşflər, ixtiralar isə əslində “checkpoint” nöqtələridir, yəni biz qolu qapıya vuran adamı yadımızda saxlayırıq, yüksəldirik, qola qədər verilən pasları çox vaxt görməzdən gəlirik.

Ona görə də çox adam hesab edir ki,

– Eynşteyn dayanacaqda durub, keçən qatara baxarkən və nisbilik nəzəriyyəsini kəşf edib.
– Mendeleyev yuxuda Elementlərin Dövri Cədvəlini görüb səhər oyanıb və dəftərə köçürüb.
– Darvin təkamül nəzəriyyəsini bir səyahət nəticəsindən sıfırdan irəli sürüb və tanıdıb.

Əslində isə bunların heç biri belə olmayıb.

Yanvar 7, 2022Yanvar 7, 2022

Elm və subyektivlik

Elm nə qədər insani qərəz və yanılmalardan arındırılmağa çalışılsa da, burada insan amili hər zaman mövcuddur. Yəni elm obyektiv reallıqdan az və ya çox dərəcədə uzaq olur. Humanitar sahələrdən heç bəhs etmirəm, onların əksərinin ümumiyyətlə elm adlandırılması özü ayrı bir problemdir. 🙂

Texniki elmlər isə ilk baxışdan subyektivliyə yeri olmayan bir bütöv mexanizm kimi görünsə də, əslində orada da problemlər hər zaman olub və olacaq.
Əsas səbəblərdən biri də odur ki, hər bir elm sahəsi davam edən bir prosesdir, kamil və bütöv bir orqanizm deyil – loru desək, heç bir elm bitib başa çatmayıb – elə olsaydı, o halda bitmiş texniki elm yəqin ki ideal sayıla bilərdi. Davam edən proseslərdə isə qüsurların olması kiminsə onu düzəldəcəyi tarixə qədər qaçılmazdır.

Yanvar 5, 2022Yanvar 6, 2022

Sosial media öncəgörənləri – asimmetrik proqnozlar

Struktur baxımdan çox sadə məntiqə əsaslanan, amma buna baxmayaraq milyonlarla insanı çaşdıra bilən bir metod haqqında qısaca yazmaq istədim.

Asimmetrik proqnozlar – nədir bu asimmetrik və nədir bu proqnozlar.

Metod çox sadədir, əsasən fırıldağa, yalana meylli şəxslər tərəfindən istifadə edilsə də, əslində normal reputasiyalı şəxslər tərəfindən də təəssüf ki, istifadə edilir.

Mexanizm belədir:

Dekabr 27, 2021Dekabr 27, 2021

Publikaya danışan ekspertlər – qısa-qısa #3

Bu yaxında oxuduğum kitabda narrator(romandakı hadisələri danışan şəxs) maraqlı bir fikir səsləndirir:

Dünyadakı bütün ekspertlər mənim bildiyim sahədə danışana qədər gözümə ekspert kimi görünürlər.
Kim Yong-Ha – “Bir qatilin gündəliyi”

Bu eynən mənim uzun müddətdir yazmaq istədiyim bir fikir idi, sadəcə yadıma bir daha saldı.

Araşdırmaçı-jurnalist və ya ekspert kimi təqdim edilən şəxs tibbdən, ekologiyadan, siyasətdən, müharibədən və.s. danışdıqda bir növ içimizdə asana qaçma meyli olur, həmin şəxsin dediklərini ciddiyə almaq (hər halda bir şeylər bilir danışır, araşdırıb öyrənib deyə) istəyirik və çox vaxt da alırıq.

Amma eyni tip şəxslər bizim çox yaxşı bildiyimiz bir spesifik sahə üzrə danışanda, necə dəhşətli bərbad səhvlər etdiyi, bəsit danışdığı, danışdığı mövzunu ümumiyyətlə anlamadığını və.s. görürük.

Əslində isə bütün digər sahədə danışanlara da bu öz bildiyimiz sahə üzrə danışanlar haqqında düşündüyümüzü proyeksiya etsək, daha yaxşı olar.

Yəni, bilmədiyimiz bir sahə üzrə danışan, yazan “ekspertə” elə öz sahəmiz üzrə yazan şəxslərə olan potensal diaqnozumuzu qoymalıyıq.